Στόχοι του Μουσείου Ναυτικής Παράδοσης και Σπογγαλιείας Νέας Κούταλης είναι η ανάδειξη της ιστορίας των Κουταλιανών στην παλιά τους πατρίδα και η παρουσίαση της σπογγαλιείας, έτσι όπως την έζησαν και την εξάσκησαν οι Κουταλιανοί στη νέα τους πατρίδα, τη Λήμνο.

Στο σχεδιασμό του καταλόγου, για τις ανάγκες του οποίου ερευνήσαμε υπήρξε εκτενής ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού, ακολουθήσαμε τις τρεις θεματικές ενότητες της έκθεσης: «Η Ζωή των Κουταλιανών πριν από τον ξεριζωμό τους», «Η Σπογγαλιεία στη Νέα Κούταλη στη Λήμνο» και «Η Αρχαιολογική Συλλογή», παρουσιάζουν μια αλληλουχία που διέπεται από την ιστορική εξέλιξη του θέματος και από τη σταδιακή μύηση του επισκέπτη σε ένα από τα πιο συναρπαστικά επαγγέλματα από την παράδοση των Ελλήνων, τη σπογγαλιεία.